کد مطلب:224224 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:161
اول کسی که به زیارت حضرت رضا آمد
مشهور چنین است اول كسی كه به زیارت حضرت ثامن الائمه به طوس آمد حضرت ابوجعفر محمد بن علی التقی الجواد ابن الرضا علیه السلام بود گذشته از این كه آن حضرت برای كفن و تجهیز و دفن پدر از مدینه به طوس آمد - سفری در ظاهر رسما از مدینه به طوس برای زیارت قبر پدر بزرگوارش آمد كه در مسجد معروف «سبزوار» بیهق كه اكنون خرابه های آن بیرون دروازه قرار گرفته در مسیر سفر اثری به جا گذاشته است و آن اثر پای مبارك حضرت جواد الائمه می باشد كه سنگ آن با تحولاتی كه دیده اكنون در موزه است.
ابو الحسن علی بن یزید بیهقی می نویسد:
«محمد بن علی بن موسی الرضا صلی الله علیه و اله كه لقب او تقی بود از راه طبس مسینا دریا عبرت كرد كه آن وقت راه قومس مسلوك نبود و آن راه در عهدی نزدیك مسلوك گردانیدند، بناحیت بیهق آمد ودر دیه ششتمد نزول كرد و از آن جا بزیارت پدر خویش علی بن موسی الرضا رفت فی سنه اثثنتن و ثلثین و مأتین» سال 232 [1] .
و در مسجد ششتمد نماز خوانده و اثر پای آن حضرت در سنگی كه فعلا در موزه است باقی است [2] .
[ صفحه 301]
مؤلف تاریخ بیهق در این موضوع منفرد است زیرا در تواریخ دیگر ذكری از آمدن جواد به مشهد نیست و این مسافرت اگر واقع شده باشد باید در سال 203 بوده باشد نه سال 232 زیرا این سال 12 سال از شهادت حضرت جواد گذشته بود كه به اتفاق مورخین امامیه سن حضرت جواد الائمه مانند گل كوتاه و شهادتش در سال 220 رخ داده و شاید در متن نسخه خطی اثنتین و مأتین بوده و لفظ ثلاثین را رونویس كنندگان اضافه كرده باشند چنانچه بسیار از این تصرفات در كتب و تواریخ به دست كاتبان بی سواد دیده شده زیرا تحقیقا سال 232 امام نهم در دنیا نبود و تعیین سال 203 بدین مناسبت اولی تر و موجه تر می رسد كه دیدن حضرت امام رضا علیه السلام به خراسان به اتفاق همه ی مورخین اول سال 201 بود و شهادت آن حضرت به اتفاق مورخین سال 203 و ابن اثیر و سایرین مانند طبری و یعقوبی و غیره می نویسد در حوادث سال 202 مأمون در این سال دختر خود ام حبیبه را به حضرت رضا علیه السلام و دختر دیگر خود ام الفضل را به حضرت جواد تزویج كرد و لازم می شود كه تزویج ام الفضل با حضور حضرت جواد علیه السلام باشد آن هم در سال 202 كه مؤلف خط سیر امام جواد علیه السلام را تعیین كرده است و می گوید از راه طبس مسینان [3] دریا عبرت كرد و از این عبارت معلوم می شود آن عصر پائین طبس مسینان و بیهق دریائی بود و بطلان این امر واضح است كه دریائی نبود مگر این كه گفته شود از سیل باران دریائی تشكیل یافته یا آن كه از راه دریای خلیج فارس از حجاز به ایران آمده اند و این راه بر راه قومس و دامغان كه از بغداد و همدان و ری عبور می كند ترجیح دادند.
مؤلف تاریخ بیهق در این فصل كتاب بزرگانی را كه از راه بیهق عبور كرده اند و به مشهد رفته اند نقل كرده و از جمله ی مسافرین و زوار حضرت جواد را می شمارد، كه در بیهق در آن ده ششتمد فرود آمده اند.
[ صفحه 302]
از مورخین دیگر كسی این بیان را ندارد ولی چون مؤلف خط سیر و مسجدی را كه در آن محل است از امكنه ای می شمارد كه امام جواد نماز خوانده اند و آن بنا ساخته شده بعید به نظر نمی آید با همین نحو كه اصلاح شد و اكنون آن مسجد مركز تجمع و عبادتگاه و مزار عمومی مردم آن شهر است.
ابو الحسن علی بن یزید بیهقی می نویسد:
«محمد بن علی بن موسی الرضا صلی الله علیه و اله كه لقب او تقی بود از راه طبس مسینا دریا عبرت كرد كه آن وقت راه قومس مسلوك نبود و آن راه در عهدی نزدیك مسلوك گردانیدند، بناحیت بیهق آمد ودر دیه ششتمد نزول كرد و از آن جا بزیارت پدر خویش علی بن موسی الرضا رفت فی سنه اثثنتن و ثلثین و مأتین» سال 232 [1] .
و در مسجد ششتمد نماز خوانده و اثر پای آن حضرت در سنگی كه فعلا در موزه است باقی است [2] .
[ صفحه 301]
مؤلف تاریخ بیهق در این موضوع منفرد است زیرا در تواریخ دیگر ذكری از آمدن جواد به مشهد نیست و این مسافرت اگر واقع شده باشد باید در سال 203 بوده باشد نه سال 232 زیرا این سال 12 سال از شهادت حضرت جواد گذشته بود كه به اتفاق مورخین امامیه سن حضرت جواد الائمه مانند گل كوتاه و شهادتش در سال 220 رخ داده و شاید در متن نسخه خطی اثنتین و مأتین بوده و لفظ ثلاثین را رونویس كنندگان اضافه كرده باشند چنانچه بسیار از این تصرفات در كتب و تواریخ به دست كاتبان بی سواد دیده شده زیرا تحقیقا سال 232 امام نهم در دنیا نبود و تعیین سال 203 بدین مناسبت اولی تر و موجه تر می رسد كه دیدن حضرت امام رضا علیه السلام به خراسان به اتفاق همه ی مورخین اول سال 201 بود و شهادت آن حضرت به اتفاق مورخین سال 203 و ابن اثیر و سایرین مانند طبری و یعقوبی و غیره می نویسد در حوادث سال 202 مأمون در این سال دختر خود ام حبیبه را به حضرت رضا علیه السلام و دختر دیگر خود ام الفضل را به حضرت جواد تزویج كرد و لازم می شود كه تزویج ام الفضل با حضور حضرت جواد علیه السلام باشد آن هم در سال 202 كه مؤلف خط سیر امام جواد علیه السلام را تعیین كرده است و می گوید از راه طبس مسینان [3] دریا عبرت كرد و از این عبارت معلوم می شود آن عصر پائین طبس مسینان و بیهق دریائی بود و بطلان این امر واضح است كه دریائی نبود مگر این كه گفته شود از سیل باران دریائی تشكیل یافته یا آن كه از راه دریای خلیج فارس از حجاز به ایران آمده اند و این راه بر راه قومس و دامغان كه از بغداد و همدان و ری عبور می كند ترجیح دادند.
مؤلف تاریخ بیهق در این فصل كتاب بزرگانی را كه از راه بیهق عبور كرده اند و به مشهد رفته اند نقل كرده و از جمله ی مسافرین و زوار حضرت جواد را می شمارد، كه در بیهق در آن ده ششتمد فرود آمده اند.
[ صفحه 302]
از مورخین دیگر كسی این بیان را ندارد ولی چون مؤلف خط سیر و مسجدی را كه در آن محل است از امكنه ای می شمارد كه امام جواد نماز خوانده اند و آن بنا ساخته شده بعید به نظر نمی آید با همین نحو كه اصلاح شد و اكنون آن مسجد مركز تجمع و عبادتگاه و مزار عمومی مردم آن شهر است.
[1] تاريخ بيهق ص 46.
[2] تاريخ بيهق ص 47 به نقل تاريخ نيشابور تأليف ابو عبدالله حافظ.
[3] مسينا: اين كلمه مضاف اليه و مميز يكي از دو طبس است «طبس مسينان - طبس گيلكي» كه اكنون شهرستاني از خراسان و گرمسير است و اين كلمه را اصطخري و بلازري و ياقوت «مسينان» ضبط كرده اند و ليكن در دو نسخه تاريخ بيهق بدون نون آخر نوشته شده است و مسينان بنا به ضبط ياقوت در معجم البلدان نام ديهي است از قهستان و بنابراين طبس مسينان يعني طبس كه نزديك مسينان واقع است يا طبسي كه قريه ي مسينان از توابع آن است و دانشمند محترم آقاي احمد بهمنيار در حواشي تاريخ بيهق تحقيقاتي كرده اند ص 35 و ص 36 - ص 299 مراجعه شود.